Inleiding
Het gaat hier om een verandering die niet gaat over hogere of lagere tarieven maar over de wijze van communiceren met de Belastingdienst in de toekomst. In belastingzaken vindt het digitaal berichtenverkeer met name van de belastingplichtige naar de Belastingdienst plaats. Op termijn gaat het digitale berichtenverkeer ook van de Belastingdienst naar de belastingplichtige plaatsvinden. Om dit sneller in gang te zetten is nu een wet aangenomen hoe in de toekomst het contact met de Belastingdienst gaat plaatsvinden. Het contact vindt meer en meer digitaal plaats *1). Veel van deze regels gaan al vanaf 1 januari 2016 gelden.
Door de wet is er nu een wettelijke basis voor het electronisch berichtenverkeer (hierna: ebv). We kennen nu al de toegangspoort (portal, website) MijnOverheid, die een berichtenbox heeft *2). In de toekomst wordt het gebruik van domeinen als MijnBelastingdienst en MijnToeslagen verplicht *3).
Vraagstelling
Als alles digitaal gaat, kun je jezelf afvragen, hoe het dan zit met mijn rechtsbescherming? Hoe kun je de rechtsbescherming waarborgen als je in de toekomst alleen met een computer te maken hebt?
Door het ebv wordt de Belastingdienst bevrijd van bepaalde werkzaamheden. Bijvoorbeeld, de rol van de BelastingTelefoon gaat veranderen. De BelastingTelefoon beantwoordt nu met name veel statusvragen. In de toekomst zie je zelf via het persoonlijk domein het antwoord op jouw vragen. Het lijkt dan of de Belastingdienst met name veel routinehandelingen voor het digitale verkeer reserveert. Op termijn wil de Belastingdienst zich gaan concentreren op controle en toezicht. Naar mijn mening is de burger gebaat bij een zorgvuldige begeleiding, zowel bij het ebv als bij controle en toezicht.
Berichtenbox
Wat is die berichtenbox nu eigenlijk? Het is een persoonlijke, beveiligde electronische postbus voor iedere burger bij de overheid. De berichtenbox is een onderdeel van MijnOverheid. In principe beschikt elke burger boven 14 jaar over een MijnOverheid-account. Hij/zij moet dit wel personaliseren. Het inloggen gebeurt met de Digid.
Via de berichtenbox komen nu al binnen de toeslagbeschikkingen. Ook kan de wijziging van het bankrekeningnummer worden doorgegeven.
Ingroei
De regering past voor het tempo van het ebv een ingroeischema toe. Het tempo hiervan is afhankelijk van de beschikbaarheid en capaciteit van de berichtenbox. De regering wil een ingroeiperiode van een jaar hanteren voor iedere berichtenstroom. Vanaf 1 januari 2016 zijn verplicht:
* De brief van melding voor het indienen van de aangifte inkomstenbelasting (vanaf 2016 uitsluitend digitaal verzonden).
* De brief van melding voor het indienen van de aangifte inkomstenbelasting IB-winst en VpB.
* De Verklaring Arbeids Relatie (VAR; of diens opvolger).
* De voorlopige aanslag IB niet-winst.
* De definitieve aanslag IB niet-winst.
Uitzonderingen
Groepen worden alleen uitgezonderd, omdat de technische voorzieningen er nog niet gereed voor zijn. Bijvoorbeeld, in situaties waarbij sprake is van wettelijke vertegenwoordiging (curatele) is ebv nog niet mogelijk.
Zelfredzaamheid
De regering streeft ernaar een zo groot mogelijke zelfredzaamheid bij de burger tot stand te brengen. Een burger is zelfredzaam als hij zelf om hulp vraagt of deze organiseert.
De regering wil digitaal minder vaardigen niet uitzonderen. Zij wil deze groepen ondersteunen in het nakomen van hun verplichtingen of geldend maken van hun aanspraken. Laaggeletterden krijgen hulp, bijvoorbeeld in de vorm van hulp bij aangifte (huba, maatschappelijke intermediairs). De regering wil ook geen mensen uitsluiten op basis van leeftijd.
Voor het bepalen van de vraag of een groep wel of niet zelfredzaam is, gebruikt de regering het onderscheid:
* De niet-kunners: deze groep kan gebruik maken van hulp bij aangifte (huba) of maatschappelijke intermediairs.
* De niet-mogers: dit betreft wettelijke vertegenwoordigingssituaties. Zoals hierboven aangegeven zijn de wettelijke en technische mogelijkheden nog niet aanwezig.
* De niet-willers: deze groep kan gebruik maken van commerciële intermediairs.
Succes ebv
Naast het beroep op de zelfredzaamheid probeert de regering bepaalde factoren weg te nemen die een succesvolle invoering van ebv in de weg staan. Zij wijst hier op de factoren:
* Het verminderen van uitstelgedrag.
* Het creëren van een gewoonte.
* Het kweken van verantwoordelijkheidsgevoel.
* De verwarring met andere portals van de overheid voorkomen.
* De benadering van andere media dan de computer (mobiel, app, tablet).
Rechtsbescherming
Hiervoor heb ik al aangestipt dat de burger niet volledig ontzorgd wordt door de Belastingdienst maar toch nog ondersteuning kan gebruiken op fiscaal terrein. Het gaat niet alleen om de routinematige handelingen die bij het ebv plaatsvinden. Wanneer wordt de grens overschreden naar controle- en toezichthandelingen door de Belastingdienst?
De vraag is van belang wanneer de rechtsbescherming begint te lopen in het geval van ebv.
In de Awb *4) geldt als tijdstip van verzending het moment waarop het bericht een systeem voor gegevensbewerking heeft bereikt, waarvoor de Belastingdienst geen verantwoordelijkheid draagt.
De Belastingdienst is niet de beheerder van de berichtenbox. Het is de Belastingdienst niet bekend of een burger het bericht leest. De berichtenbox wordt op dit moment niet geschoond. De burger blijft zelf verantwoordelijk voor het bewaren van berichten (bijv. opslaan op jouw eigen computer of het maken van een printafdruk).
De regering stelt dat het bezorgen van het bericht in de berichtenbox doorslaggevend is voor het moment van bekendmaking van het bericht. Vanuit het veld is gewezen op de vertraging die kan ontstaan door storingen. De beroepsorganisatie van belastingadviseurs (RB) wil een later moment creëren als moment van bekendmaking, nl. de notificatie dat een bericht klaarligt in de berichtenbox. Bijvoorbeeld, de notificatie per mail aan de belastingplichtige. Desondanks stelt de regering, dat het de verantwoordelijkheid is van de burger om regelmatig op eigen initiatief zijn berichtenbox te controleren.
Hiervoor heb ik aangegeven, dat de Belastingdienst op termijn ook definitieve aanslagen via ebv gaat versturen. Dit vind ik belangrijk en risicovol. Als je niet weet dat de aanslag is verzonden, kun je dus ook niet tijdig bezwaar en beroep aantekenen. Hierboven komt dat in de verdere toekomst we ook digitaal bezwaar en beroep gaan instellen. Hier wordt een alerte houding van de adviseur gevraagd.
Voor wat betreft de invordering van belastingschulden, denk hierbij aan het betekenen van dwangbevelen. Dit zal nog op de papieren wijze plaatsvinden.
Slot
Eigenlijk is de weg met deze wet maar een tussenstap, De overheid is met een veel groter project bezig, een Wet Digitale Overheid. Deze wordt in 2017 in de steigers gezet. Het doel is om met behulp van digitalisering de burger in staat te stellen om in dit geval met de Belastingdienst te communiceren en handelen, zoals zij omgaat met private partijen. Als burger en belastingplichtige sta je er in het digitale tijdperk niet alleen voor. Dit betekent dat een adviseur haast net zoveel van je af moet weten als de overheid al van je weet. De communicatie tussen de adviseur en de burger/belastingplichtige zal dan net zo transparant moeten verlopen. <<
Ricardo Dinmohamed, september 2015
voetnoten
*1) Noot: de wet laat zich ook uit over de technische uitwerking, beveiliging, authenticatie, etc. In het kader van deze blog ga ik hier niet op in.
*2) MijnOverheid is de persoonlijke website voor overheidszaken. Hier ziet u hoe u geregistreerd bent bij de overheid, berichten van de overheid ontvangt en overzicht houdt over uw zaken met de overheid.
*3) Hieronder de tekst van de portal MijnBelastingdienst (zie https://mijn.belastingdienst.nl/mbd-pmb/help.htm)
Help
Mijn Belastingdienst is uw persoonlijke pagina bij de Belastingdienst. U ziet hier welke gegevens bij ons bekend zijn. De volgende belastingzaken kunt u regelen via Mijn Belastingdienst: – aangifte inkomstenbelasting 2013 en 2014 doen – voorlopige aanslag 2015 aanvragen of wijzigen – uitstel voor uw aangifte inkomstenbelasting aanvragen (dit kan tot 1 mei) – uw rekeningnummer voor de inkomstenbelasting wijzigen
In de toekomst kunt u steeds meer belastingzaken regelen met Mijn Belastingdienst.
Veilig aangifte doen
Aan het slotje, links in uw adresbalk of rechtsonder in uw browser, kunt u controleren of u in de beveiligde omgeving zit van Mijn Belastingdienst. Gebruik uw DigiD om uw aangifte veilig te versturen. Daarnaast begint het webadres met https, waarbij de ‘s’ staat voor ‘secure’, wat veilig betekent.
DigiD
DigiD staat voor digitale identiteit. DigiD is een strikt persoonlijke combinatie van een gebruikersnaam en een wachtwoord. U gebruikt uw DigiD om elektronische diensten van overheidsinstellingen te regelen.
Meer informatie
Wilt u meer weten over DigiD of hebt u problemen met uw DigiD? Kijk dan op www.digid.nl.
*4) Algemene wet bestuursrecht: de wet die eisen stelt aan handelingen van bestuursorganen, waaronder begrepen de Belastingdienst (van belang hierbij is art. 2:17 van deze wet).
